Ga in gesprek met de cliënt en/of ouders

Wat kunt u bespreken?

In het gesprek kan de cliënt ervaringen delen. Ga na wat de impact is van de propaganda op de cliënt. Gaat het hier om diepgevoelde overtuigingen, of slechts puberaal gedrag? Wat is zijn of haar wereldbeeld? Is de cliënt gemakkelijk beïnvloedbaar? Zijn er ook andere gebeurtenissen die mogelijk werken als triggerfactor in het radicaliseringsproces?

Voer een open, begripvol, onbevooroordeeld en nieuwsgierig gesprek. Vermijd een discussie als de cliënt zijn of haar ervaringen, idealen en/of denkbeelden uitspreekt. Ook benoemt u zorgen over mogelijke radicalisering niet in het gesprek. Deze gesprekken kunt u ook op andere plekken dan achter het bureau voeren, door samen met de cliënt iets te ondernemen.

Leg, afhankelijk van uw rol als hulpverlener, de hulpvraag, persoonlijke situatie en leeftijd van de cliënt contact met de ouders of iemand anders in de omgeving van de cliënt. Informeer de cliënt hierover zodat u het vertrouwen behoudt. Bij cliënten vanaf zestien jaar geldt als hoofdregel dat de cliënt toestemming moet geven om met ouders over hem of haar te spreken.

Wat kunt u nog meer doen?

• Lees meer over het voeren van een gesprek als er mogelijk sprake is van radicalisering in het informatieblad “Radicalisering: het individuele gesprek aangaan” en de digitale module “Omgaan met extreem gedrag en polarisatie” van Stichting School en Veiligheid. Deze informatie is bedoeld voor docenten, maar ook geschikt voor u. Met de training Omgaan met Extreme Idealen kunt u zich voorbereiden op deze gesprekken. Op de website van platform JEP staan concrete tips hoe een gesprek te voeren. Vraag er ook een uitgebreide handleiding opvragen.  
• Ouders of andere familieleden met hulpvragen over hun zoon, dochter, broer of zus die mogelijk radicaliseert, kunt u ook verwijzen naar het Landelijk Steunpunt Extremisme of de Hulplijn Radicalisering van het Samenwerkingsverband van Marokkaanse Nederlanders (SMN).
• Als de cliënt weet dat meerdere mensen of partijen zorgen hebben over radicalisering, kunt u dat als hulpverlener met de cliënt bespreken. Niet door te vragen of dat ook daadwerkelijk zo is, maar wel wat deze zorgen van anderen met hem of haar doen.

Ga in gesprek met een groep cliënten

Staat u als hulpverlener op een groep en merkt u dat het propagandamateriaal meerdere cliënten bereikt en hen bezighoudt? Als de groep en dynamiek zich daarvoor lenen, ga dan met de cliënten in gesprek. Biedt ze de ruimte om – met respect voor elkaar - hun mening te uiten. Het kan helpen om hierover afspraken te maken met de cliënten. Bijvoorbeeld dat iedereen zijn mening mag geven, maar dat niemand elkaar kwetst. Het is belangrijk dat u als hulpverlener de frustratie of boosheid niet versterkt. Ontstaat er tijdens het gesprek een discussie over onderdelen van een radicale ideologie, probeer deze dan niet per definitie te onderdrukken maar leidt deze juist in goede banen. Wanneer samenzwerings- of complottheorieën leven onder de cliënten, ga dan met de cliënten op onderzoek uit naar de gebeurtenissen om ‘fake news’ te onderscheiden van feiten.

Wat kunt u in een groepsgesprek bespreken?

Wat vinden de cliënten van het propagandamateriaal? Welke emoties roept het op? Zorgt het voor een afkeer tegen de samenleving en actieve onverdraagzaamheid naar andere bevolkingsgroepen?

Een gesprek met een groep cliënten kan zowel een preventieve als signalerende functie hebben. Merkt u bijvoorbeeld dat een specifieke cliënt sympathie heeft voor de propaganda, ga dan individueel met hem of haar in gesprek.

Wat kunt u nog meer doen?

• Handvatten om het gesprek over dit soort thema’s te begeleiden zijn er met name voor scholen en docenten. Ook al is de doelgroep van hulpverleners zwaarder, kunt u deze ook goed gebruiken. Zo treft u handvatten bij Stichting School en Veiligheid, bijvoorbeeld “Lessuggesties bij maatschappelijke onrust” , “Controversiële onderwerpen in de klas” en de digitale module “Omgaan met extreem gedrag en polarisatie”. Bij Diversion vindt u handvatten in de vorm van de publicatie “Dialoog als Burgerschapsinstrument” en bij Kennisnet via de handreiking “Dialoog in de klas over terreur op sociale media”.
• Bespreek bij gebeurtenissen zoals aanslagen met het team van hulpverleners of, hoe en door wie deze worden besproken met de groep cliënten. Zorg ook voor een debriefing om ervaringen uit te wisselen.