Geleerde lessen Theater

Uit de evaluaties van de theatervoorstellingen Jihad de Voorstelling en Nadia blijkt dat theater en de bijbehorende lespakketten effectief kunnen bijdragen aan:

• Het vergroten van de kennis over de reden(en) dat jongeren radicaliseren
• Het bespreekbaar maken van het onderwerp radicalisering
• Het vergroten van de empathie van jongeren voor uitsluiting en de gevolgen daarvan
• Het stimuleren van kritische reflectie van jongeren op eigen denkbeelden en aannames
• Het (in beperkte mate) stimuleren van overbruggend contact tussen verschillende groepen jongeren, met als doel wederzijds begrip en tolerantie te vergroten  

Enkele kanttekeningen:

• Theater is een eenmalige interventie en dient ter ondersteuning van het curriculum te worden ingezet. Het is daarom te ambitieus om te verwachten dat een theatervoorstelling, een voorbereidende les en nagesprek per uitstek leiden tot meer overbruggend contact en kritische reflectie.
• Theater leidt alleen tot meer empathie voor de positie van minderheidsgroepen in de samenleving wanneer leerlingen vóór het zien van de theatervoorstelling al positief staan ten opzichte van diversiteit in de samenleving.
• Theatervoorstellingen die zich richten op radicalisering onder moslimjongeren kunnen jongeren die uiterst kritisch zijn over de islam bevestigen in hun stereotype denkbeelden. Ook kan het jongeren met een islamitische achtergrond bevestigen in hun idee dat de islam in een negatief daglicht wordt gezet.
• Leerlingen die zich te goed inleven in de situatie van radicaliserende jongeren kunnen bewondering krijgen voor extremisme en het gebruik van geweld.

Tips:

• Maak een bewuste selectie van de scholen en doelgroepen voor wie de theatervoorstelling geschikt is
• Zorg voor een goede voorbereiding, maar bovenal voor een goede opvolging van de theatervoorstelling in de reguliere lessen.
• Zorg voor een expliciete relatie tussen de voorbereidende lessen, het nagesprek en de theatervoorstelling (opdrachten die aansluiten op de boodschap van de voorstelling). Dit helpt leerlingen om de juiste boodschap uit de theatervoorstelling te halen.
• Zorg in de voorbereidende les voor een introductie op de theatervoorstelling, maar ga in de lessen na de theatervoorstelling pas aan de slag met opdrachten. De theatervoorstelling en onderliggende boodschap leeft dan meer bij leerlingen.
• Kies heel bewust wie de voorbereidende lessen, het nagesprek en de opvolgende lessen leidt. Uit evaluaties blijkt dat hierin teveel wordt gevraagd van docenten en hun vaardigheden. Ook blijkt dat de invulling sterk kan verschillen per docent. Het is belangrijk dat de gespreksleider niet te sturend optreedt en geen waardeoordeel geeft over de meningen en ervaringen van leerlingen. Er kan bijvoorbeeld gekozen worden om hier een extern persoon voor aan te trekken.
• Zorg ervoor dat de personen die de lessen over de voorstelling en het nagesprek leiden de voorstelling eerst zelf kunnen bekijken
• Creëer een veilige setting voor het bespreken van de theatervoorstelling. Een kleine setting, bijvoorbeeld in de klas, waarbij leerlingen elkaar kunnen aankijken (bijvoorbeeld een kringopstelling), hebben de voorkeur boven een nagesprek in een theaterzaal en in een klassikale opstelling.    
• Denk goed na over het doel en de vorm van de opdrachten en het nagesprek na de theatervoorstelling. Leerlingen zijn gevoelig voor groepsdruk en sociale wenselijkheid. Het doel moet niet zijn om leerlingen te overtuigen van correcte opvattingen.
• Behandel radicalisering in de volle breedte: bespreek niet alleen radicalisering onder moslimjongeren, maar ook rechts- en linksextremisme.  
• Benoem radicalisering, en de onderliggende problematiek, expliciet (in plaats van impliciet) als het doel van de interventie is om radicalisering bespreekbaar te maken.