Verbinden en nieuwe netwerken
Netwerken vanuit een brede insteek. Niet alleen etnisch of religieus georiënteerd, maar met verschillende partijen aan tafel: burgers, (lokale) overheid en professionals, afhankelijk van het vraagstuk dat er is. Dat is de kern van de nieuwe netwerkvisie van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit. Deze nieuwe netwerkvisie was ook de aanleiding voor de netwerkbijeenkomst Connect afgelopen 16 maart in Utrecht.
Hoe kom je in verbinding met elkaar? Hoe zorg je ervoor dat je niet alleen met de ‘usual suspects’ spreekt? En hoe voer je het gesprek als het schuurt? Zomaar drie vragen waarover bezoekers van Connect, georganiseerd door de Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS), met elkaar in gesprek gingen. Want dat verbinding noodzakelijk is om prettig samen te leven, staat voor de bezoekers van Connect als een paal boven water. Precies daarom is deze dag georganiseerd, zegt hoofd van de ESS Maarten van Boekel: ‘Op deze dag begint het eigenlijk al; we brengen verhalen en partijen met elkaar in verbinding. Daaruit volgen nieuwe inzichten en samenwerkingen. We brengen de nieuwe netwerkvisie in praktijk.’
Op de netwerkdag zijn zo’n tweehonderd actieve burgers vanuit diverse maatschappelijke organisaties, professionals en ambtenaren van gemeenten en het Rijk aanwezig. Ook zij bevestigen het beeld dat een brede visie op netwerken noodzakelijk is. Samiya Hasson (Somali Millenials), deelneemster aan de netwerkdag, verwoordt het treffend: ‘De samenleving is heel divers. Ik snap dat je wilt horen wat een bepaalde gemeenschap te zeggen heeft. Maar als je kijkt naar de samenleving zelf, dan is het niet alleen deze groep die iets te vertellen heeft. Dan is het altijd een samenhang en interactie tussen verschillende groepen.’
Je directe omgeving werkt als een beschermende laag, dat is ‘ons kent ons’. Mensen richten zich daarom graag naar binnen. En dat is logisch. Wij proberen daarin verandering te brengen. - Latif Tali
Vier vragen
Hoe werkt dat nieuwe netwerken in de praktijk? Van Boekel legt uit: ‘Etnisch en religieus overstijgend werken, betekent het vraagstuk centraal stellen om van daaruit een netwerk op te zetten. Een vraagstuk kan zowel vanuit de overheid als vanuit de samenleving worden ingebracht. Via een netwerk zijn we in gesprek over een vraagstuk. Het opzetten van een netwerk vraagt voorbereiding en zorgvuldigheid. Welk doel wil je bereiken? Wie heb je daarvoor nodig? Hoe vaak kom je bij elkaar? Gaat het bijvoorbeeld over de preventie van radicalisering? Dan zijn gemeenten, professionals en experts interessant, maar ook burgers in algemene zin, jongeren en ervaringsdeskundigen. Welke perspectieven brengen zij in? Kortom; neem de tijd voor het opzetten van een netwerk, kijk breed en zorg continu voor verbinding.’
Verbinden begint dicht bij huis
Uit de verhalen van deelnemers blijkt dat de noodzaak om te verbinden en echt contact te maken, wordt onderstreept. Die mogelijkheid om te verbinden blijkt soms dichterbij dan verwacht. Volgens Babah Tarawally, schrijver en filosoof en geboren in Sierra Leone, en spreker tijdens Connect, begint verbinden met het daadwerkelijk zien van de ander. ‘We moeten elkaar zien, in plaats van kijken. Echt contact hebben met elkaar. We hebben vaak grote idealen, maar begin eens klein, in je eigen buurt bijvoorbeeld. Groet elkaar. Zie elkaar als mens, voordat je de kleur of het beroep ziet. Dat helpt om de polarisatie te voorkomen, het wij-zij denken.’
Zainab Tahari, eerstejaars bestuurskunde uit Den Haag, heeft wel een idee over hoe je de nieuwe netwerkvisie in de praktijk handen en voeten geeft. Ook volgens haar begint het dichtbij huis: ‘Het is erg belangrijk om mensen uit verschillende groepen echt te leren kennen en zo je netwerk uit te breiden. Dan ontstaat er een nieuwe diverse groep. In buurten zou je daarom actief verschillende groepen moeten samenbrengen. Ik woon zelf in de Schilderswijk in Den Haag. Deze buurt wordt gezien als een achterstandswijk. Nodig dan mensen uit een ander deel van de stad uit en laat ze actief kennismaken met mensen uit mijn wijk. Zo krijg je begrip voor elkaars perspectief.’
‘Je kunt wel willen weten wat de Somalische gemeenschap van iets vindt, maar ik ben een individu, zij is een individu, we hebben allemaal andere ideeën.’ - Samiya Hasson
Tunnelfunctie
Voor Gishlaine Jordans, socioloog, staat als een paal boven water dat de nieuwe netwerkvisie van grote meerwaarde is. Wel is het voor haar nog een vraagstuk hoe je verder kunt kijken dan de sleutelfiguren van gemeenschappen. ‘Dan bedoel ik niet alleen de usual suspects van een gemeenschap, maar juist de mensen die zich niet zo snel laten horen, die minder makkelijk te bereiken zijn. Ook deze mensen wil je graag in beeld krijgen.’
Jordans woonde tijdens Connect onder meer de lezing van Willeke Slingerland bij. Zij sprak over wat er nodig is bij het tot stand brengen van verbinding tussen staat en straat. Ook kwamen de kansen en gevaren van een netwerk aan de orde. Dat zette de gedachten van Jordan weer even op scherp. ‘Een netwerk heeft al snel een tunnelfunctie, het wordt een steeds homogenere groep. Je kunt dan wel flink kritisch denken, maar binnen dat netwerk denk je al snel allemaal kritisch in dezelfde richting.’
Dat zette Jordans aan tot het nadenken over alternatieven: ‘Misschien moeten we niet in netwerken blijven denken, maar op een andere manier de informatie ophalen. We moeten buiten bestaande of nieuwe netwerken denken om zo divers mogelijk te blijven. Dat is de uitdaging.’
Begrip voor elkaars perspectief
Soms is er nog iets anders nodig voordat gemeenschapsoverstijgend kan worden genetwerkt. Want alhoewel Latif Tali het belang van etniciteit en religie overstijgend netwerken onderschrijft, merkt hij dat het kennen en erkennen van de etnische gemeenschappen en hun identiteit wel een voorwaarde is. Tali is namens de Koerdische organisatie Demned vanuit Rotterdam afgereisd naar Utrecht.
Latif probeert erkenning voor de Koerdische gemeenschap te krijgen door verbindingen aan te gaan. ‘Zo probeer ik tegelijkertijd mijn gemeenschap zichtbaar en ook opener te maken. Met kleine stapjes laat ik zien dat het kan; een netwerk bouwen vanuit onze eigen gemeenschap. En daarom ben ik vandaag ook hier.’
Soms is de route ook andersom, zoals bij de tweede generatie Somaliërs in Nederland. Aamina Hassan en Samiya Hasson van Somali Millenials in Eindhoven vertellen dat zij met hun stichting juist de Somalische jongeren proberen te verbinden en te inspireren, om zo een gemeenschap te creëren om vervolgens vanuit die gemeenschap de verbindingen naar buiten te leggen. Hassan legt uit: ‘Wij kenden niet veel Somalische jongeren en die jongeren kennen elkaar ook niet. Nu proberen we met die Somalische jongeren eerst een gemeenschap te vormen om van daaruit het netwerk langzaam uit te bouwen.’ Er wordt zo rondom bijeenkomsten samengewerkt met andere organisaties. ‘We laten de jongeren zien wat er allemaal mogelijk is en leren ze verder te kijken dan ze gewend zijn, buiten hun eigen leefwereld. Zo verbreden we hun zicht op de wereld.’
Zowel de ervaringen van Tali als van de Somali Millenials laten zien dat het behoren tot een specifieke etnische of religieuze gemeenschap een belangrijk onderdeel kan uitmaken van de identiteit. Met de nieuwe netwerkvisie wordt dit ook erkend. Tegelijkertijd vraagt de nieuwe visie om breder te kijken en verschillende perspectieven bij elkaar te brengen. Dat betekent dus ook verschillende perspectieven binnen een bepaalde gemeenschap.
‘Probeer iets gezamenlijks te vinden, doe een stap naar de ander en ga daar eens in mee. Zoek naar wat de gemeenschap energie geeft en maak daar de verbinding.’ - Babah Tarawally
Meedenken over de nieuwe netwerkvisie?
Connect is illustratief voor de nieuwe ESS netwerkvisie. Komende tijd gaat ESS verder inzetten op de vertaling van de netwerkvisie naar de praktijk. Maarten van Boekel:
‘Het is belangrijk dat overheid en samenleving elkaar kunnen vinden. Verbinding maken is hiervoor van belang. Dat doen we door fysiek in gesprek te gaan met verschillende partijen en als het aan ons ligt binnenkort ook online. Een digitaal platform biedt de mogelijkheid om vraagstukken makkelijk te agenderen, laagdrempelig anderen te ontmoeten en deelnemers breed te informeren over kennisproducten.’
Tijdens de bijeenkomst zijn er mooie inzichten en suggesties voor de netwerkvisie en het platform meegegeven. Iedereen die interesse heeft om mee te doen en mee te denken kan contact opnemen via ess@minszw.nl.